Historia kawy czyli skąd pochodzi kawa?

Historia kawy

Skąd pochodzi kawa

Zacznijmy od samej nazwy. Teorii związanych z etymologią słowa “kawa” jest kilka, jednak dwie z nich uznaje się za najbardziej prawdopodobne. Pierwsza teoria wywodzi się od etiopskiego regionu Kaffa. Druga, od arabskiego kahwa które uważa się za pierwsze spopularyzowane określenia na napój, który dziś kocha cały świat. Przechodząc już do samego ziarna – geneza kawy sięga starożytności i jest głęboko zakorzeniona w mitycznych legendach, religii i wielu historycznych wydarzeniach. Najpopularniejsza historia mówi o odkryciu kawy przez kozy, jednak nie jest to poparte dowodami. Za prawdziwych odkrywców tej wspaniałej rośliny wraz z jej właściwościami uważa się Afrykanów, a dokładniej plemiona z etiopskich regionów górskich. Nic w tym dziwnego, bo sprzyjające warunki panujące w tamtym regionie sprawiają, że dziko rosnące kawowce można znaleźć tam do dziś. Już za czasów starożytnych, kawa w regionie Półwyspu Somalijskiego (znanego również jako Róg Afryki) była spożywana przez tamtejsze plemiona na dziesiątki różnych sposobów, które z czasem ewoluowały do czczonych ceremonii. Na samym początku historii konsumpcji, świeże czerwone owoce kawowca były zjadane przez Etiopczyków świeżo po zerwaniu z krzewu. Dopiero lata później zaczęto wykorzystywać ziarna, które po skruszeniu w moździerzu były mieszane z masłem i miodem, lepione w kule i gotowane w słonej wodzie z przyprawami. Poza owocami i ziarnami, wykorzystywano również liście. Były one wykorzystywane do sporządzania naparów z dodatkiem suszonych skórek cytrusów, lub po prostu żute w celu pobudzenia organizmu. Sok z owoców kawy wykorzystywano nawet do przygotowywania alkoholi. Jak widać, już w czasach starożytnych, pomysłów na wykorzystanie kawowca było wiele. Jednak prawdziwy przełom nastąpił dopiero w dwunastym wieku.

Historia kawy w Europie

Nikt dokładnie nie wie kiedy kawa przekroczyła granice kontynentu afrykańskiego, ale na pewno było to pomiędzy dwunastym, a trzynastym wiekiem naszej ery. To właśnie wtedy te drogocenne owoce opuściły bogactwo abisyńskich lasów, aby później odbyć podróż przez Morze Czerwone i przybić do brzegu Arabii Szczęśliwej, czyli dzisiejszego Jemenu. To tam założono pierwsze komercyjne plantacje tej rośliny. Po odkryciu technik palenia kawy zaczęto mielić palone ziarna i przyrządzać z nich coś, co przez muzułmanów nazywane było “Czarnym Eliksirem”. Islamscy mistycy podobno wykorzystywali właściwości tego napoju, aby łatwiej przebrnąć przez długie ceremonie religijne. Około roku 1555, kiedy turecki władca Sulejman Wspaniały rządził Imperium Osmańskim, otworzono pierwsze “kahwe khaneh” – miejsca w tradycyjnym, orientalnym wystroju, gdzie arystokracja, dyplomaci, poeci i myśliciele pijali kawę. Turcy osmańscy znani z tradycji związanych z piciem kawy dołożyli wszelkich starań, aby rozpowszechnić swoje zwyczaje na całym terenie, który był wtedy przez nich kontrolowany. I choć Europejczycy nie mieli jeszcze wtedy styczności z kawą, to znali jej właściwości z wielu legend i opowiadań żeglarzy, kupców i odkrywców, którzy mieli styczność z kulturą bliskiego wschodu. Pierwsze ziarna kawy na terenie Starego Kontynentu pojawiły się dopiero z początkiem siedemnastego wieku. Wszystko dzięki przedsiębiorczej inicjatywie wenecjan, którzy zaczęli sprzedawać ją jako “nadzwyczajnie pobudzający środek leczniczy”. Wielkie dostawy ziaren zaczęły przypływać do portów w Wenecji, Marsylii, Londynie, Amsterdamie, czy Hamburgu, aby sprostać wymaganiom europejskiej arystokracji. Podobnie jak Chiny w przypadku herbaty, kraje arabskie długo posiadały monopol na handel kawą, bacznie pilnując zarówno ziaren, jak i upraw. Wiemy już jak kawa dotarła do Europy. Pytanie gdzie można było się jej napić? Pierwsza kawiarnia w Europie została otworzona przez Polaka, krótko po bitwie pod Wiedniem w 1683 roku. Jerzy Franciszek Kulczycki to postać, która w znaczącym stopniu przyczyniła się do rozwoju kawy na terenie Europy. To po części dzięki niemu kawa trafiła do codziennej rutyny milionów kawoszy na całym świecie.

Od arabskiej kawy do włoskiego espresso

Na początku XVIII wieku, podczas gdy piwa z północnych regionów Europy toczyły batalię ze śródmorskimi winami o tytuł najpopularniejszego napoju Starego Kontynentu, trzej nowi pretendenci wkroczyli do gry w celu zmiany zwyczajów “napojowych” Europejczyków. Były to: herbata, kakao i kawa. W kolejnych latach liczba europejskich kawiarni zaczęła gwałtownie rosnąć. Co ciekawe, wzrost ten nie wiązał się wyłącznie z popularnością i niezwykłym smakiem kawy. Był on związany również z faktem, że wcześniej ciężko było o gustowne miejsce w którym można było przeprowadzić spokojną rozmowę. W przeciwieństwie do tawern, kawiarnie oferowały miejsce do spotkań bez konieczności poddawania się wpływowi alkoholu, co przełożyło się na wysoką popularność wśród artystów, kupców, czy intelektualistów, którzy czerpali przyjemność ze stymulacji jaką niesie ze sobą kawa. Przełom osiemnastego i dziewiętnastego wieku przyniósł również przełom w historii parzenia kawy. Tradycyjne tureckie parzenie kawy, czyli po prostu zalewanie wrzątkiem zmielonych ziaren bez ówczesnej filtracji, powoli ustępowało miejsca nowym technikom, które powstawały by zaspokoić rosnące wymagania zachodnich konsumentów. Czarny, gęsty “eliksir” zaczął być filtrowany za pomocą różnych dzbanków i naczyń. Sprawiło to, że kawa stała się jeszcze smaczniejsza i jeszcze bardziej aromatyczna. Szybki postęp technologiczny sprawił, że nowe sposoby na przygotowywanie kawy pojawiały się jeszcze szybciej. Początek dwudziestego wieku przyniósł ze sobą kawiarki, które pozwalały na przygotowanie jakościowej kawy w domowym zaciszu. Niedługo później rynek przejęły ekspresy kolbowe oraz ciśnieniowe. Te wynalazki wyniosły rynek kawowy na wyżyny i pokazały światu prawdziwe bogactwo smaku i aromatu, którym dziś delektują się miliony.

Jaki kraj słynie z kawy

Krajów słynących z kawy jest multum, a uzależnione jest to od wielu czynników. Po pierwsze – kawa to bardzo szerokie pojęcie pod które można podpiąć krzew, owoce, świeże i palone ziarna oraz oczywiście sam napój. Kraje takie jak Brazylia, Kolumbia, Etiopia, Indie, czy Peru słyną z uprawy kawy i eksportu ziaren. Pochodzenie jest niezwykle istotne, ponieważ ma ono wpływ na smak kawy. Dla przykładu: ziarna z Brazylii charakteryzują się aromatami orzecha i niską kwasowością, natomiast ziarna z Etiopii w kawach czarnych wychodzą wyraźnie brzoskwiniowe i delikatnie kwaskowe. Jednak kraj który chyba najbardziej kojarzony jest z kawą, nie posiada na swoim terytorium ani jednej plantacji kawy. Chodzi oczywiście o Włochy, które słyną kultury picia kawy. Włochy to synonim jakości wśród kawoszy. Ale jak do tego doszło, skoro nigdzie nie kupimy kawy o włoskim pochodzeniu? Chodzi tutaj oczywiście o proces obróbki, a konkretniej o palenie i mieszanie (blendowanie) ziaren w odpowiednich proporcjach. Są to procesy które mają nawet większy wpływ na smak i aromat naparu niż samo pochodzenie ziaren. Do kraju słynącego z kawy możemy zaliczyć również Turcję. Znana jest z wieloletniej tradycji przyrządzania kawy poprzez zalewanie mielonych ziaren wrzątkiem. Dodatkowo to właśnie przez Stambuł kawa trafiła do Polski!

Historia kawy w Polsce

Chociaż Polska posiada relatywnie krótką historię kawy w porównaniu do reszty świata, to jest ona niemniej ciekawa. Wszystko rozpoczęło się już w XXVII wieku za pośrednictwem wyżej wspomnianego Kulczyckiego. Jednak przez pierwsze lata nie przysposobiła sobie ona wielu wielbicieli. Zwyczaj picia kawy rozwinął się dopiero w XVIII wieku w Gdańsku, gdzie pijano ją w tak zwanych kaffehausach. Nic dziwnego, bo to właśnie przez morze surowiec docierał do Polski. Początkowo kawę pijano w porcelanowych filiżankach w stylu ‘Turkish coffee’. Później rodziły się ciekawe wariacje, takie jak kawa z gęstą śmietanką, lub z cykorią. Zwyczaje jednak szybko zmieniały się wraz ze zwyczajami naszych bliższych i dalszych sąsiadów m.in. Niemiec, Austrii, czy Włoch. Takim sposobem możemy dziś delektować się setkami przeróżnych aromatów na setki różnych sposobów!

Najdroższa kawa świata

Mówiąc o historii kawy warto wspomnieć o ciekawostce, którą jest najdroższa kawa świata. Na ten moment pierwszą pozycje w tym rankingu utrzymuje Black Ivory Coffee.